Bilindiği gibi, haklarında sınır dışı etme kararı alınan yabancıların geri gönderme merkezlerine alınanları hakkında ”idari gözetim” kararı da verilmektedir. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda geri gönderme merkezlerindeki idari gözetim süresi altı ayı geçemeyeceği sadece yabancının iş birliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle sınır dışı işlemlerinin tamamlanamaması hâlinde, en fazla altı ay daha uzatılabileceği hükme bağlanmıştır.(md 57/3)
Mamafih, birçok yabancı için ne yazık ki 6 aylık idari gözetim uzatma kararları, md 57/3 bağlamındaki kriterlerden olan ‘’iş birliği yapmama’’, ‘’doğru bilgi/belge vermeme’’ gibi objektif ve somut delil gerektiren yasal şartlar yerine getirilmeden verilmektedir. Bu durumda, sulh ceza hakimliklerine etkili itiraz kanun yolunu kullanmakta fayda bulunmaktadır.
Sulh ceza hâkimliklerinin idari gözetim halinin sonlandırılması bağlamında çeşitli istisnai kriterleri bulunmaktadır. Örnek olsun, itiraz edenin ulaşılabilir adresinin bulunması, aile bütünlüğü, güncel ticari ve ailevî belgelerinin mevcut oluşu, kaçma ve kaybolma riskinin bulunmadığı vs durumlar sebebiyle idari gözetim kararları kaldırılabilmektedir. Bu bağlamda, idari gözetim halinin sonlandırılması hususunda önemli bir kriter olarak 6458 sayılı YUKK md 57/3 bağlamında süre yönünden idarenin somut delil olmaksızın [sadece işbirliği yapmama/doğru bilgi, belge vermeme soyut kanunî atfıyla hareket ederek] idari gözetim uzatma kararı vermesi durumunda yargısal denetimin etkili bir sonuç gündeme getirilebileceğidir.
Örneğin;
‘’Haklarında sınır dışı etme kararı verilmiş olan yabancı hakkında ayrıca idari gözetim kararı verildiği ve dolayısıyla başvuru yapanın 6 aydır idari gözetim altında olduğu, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 57/3. maddesinin “Geri gönderme merkezlerindeki idari gözetim süresi altı ayı geçemez. Ancak bu süre, sınır dışı etme işlemlerinin yabancının iş birliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamaması hâlinde, en fazla altı ay daha uzatılabilir.” şeklinde olduğu ile dosya kapsamında sınır dışı etme işlemlerinin başvuru yapanın iş birliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamadığına ilişkin somut delil bulunmadığı hususları birlikte değerlendirildiğinde idari gözetimin bu aşamada ölçülü ve orantılı olmadığı ve bu haliyle sonlandırılması gerektiğine dair kanaat oluştuğu(…)’’(Bandırma Sulh Ceza Hâkimliği, 2023/4326 D.İş)
Dolayısıyla; idari gözetim süreleri 6 ayı aşan(7,8,9 ay etc.) yabancıların etkili kanun yolu olarak itiraz kanun yolunu kullanmaları durumunda 6458 sayılı YUKK md 57/4 son cümlesi uyarınca idari yükümlülük/yükümlülükler ile idari gözetim hallerinin sonlandırılması ve geri gönderme merkezlerinden tahliyeleri mümkündür.
Göçün, gelecek umudu olduğunu idrak etmek bilinciyle…
Av.Onur Güler- 02.10.2023